جستاری در معرفی تاریخی ایل طیبی

*بخش نخست

تألیف و تدوین:

حمداله برزگر

ارسلان آروند

1.

طیبی ایل پرجمعیتی است با ۵۰۰ هزار نفر جمعیت. قلمرو این ایل بخش وسیعی از استان کهگیلویه و بویراحمد و همه شهرستان بهبهان و استان بوشهر و بخش‌هایی از استان‌ اصفهان و استان‌ فارس می‌باشد. این ایل دارای ۵۶ طایفه پرجمعیت است.

ایل طیبی ‌از نسل عالی پسر بایوجمان یعنی نیای مشترک ایل یوسفی و بهمئی‌ها ـ دیگر برادران تنی طیبی ها ـ هستند. از طیب فرزند عالی سه پسر به اسامی عالی، ناصر و تاج الدین پدید آمد که اجداد طایفه‌های تاج الدین طیب ، عالی طیب یا عالی پسر طیب،  ناصر طیب (طایفه‌های روتلخی و تاملکی و گیوه چرمی) و شاخه‌های بعدی آنان: تارضائی، تاویسی، تاحسین شاهی، تا عین علی، تاممولی، تامرادی و غیره می‌باشد. این ایل از زمان افشاریه تا زندیه رشد یافته‌است.

2.

گفته شد که طیبی ها ازنسل عالی پسر بایوجمان یعنی نیای مشرک ایل یوسفی و بهمئی ها هستند. از طیب فرزند عالی سه پسر به نام‌های تاج الدین و عالی و ناصر پیداشده که اجداد طایفه های عالی طیب یا عالی پسر طیب و ناصرطیب(طایفه های رودتلخی وتاملکی وگیوه چرمی)و تاج الدین طیب و شاخه های بعدی آنان: تارضایی، تاویسی، تاحسین شاهی، تاعین علی وتامحب علی(تامولی) و غیره می‌باشند.  این ایل از زمان افشاریه تا زندیه رشد یافته است.

در زمان قتل هیبت اله خان پسر مسیح خان باوی که در میان ایل باوی که در میان ایل بهمئی به‌قتل رسید، صادق خان زند قسمتی از طایفۀ غندی را که در این زمان در فارس به طوایف طیبی و غندی شهرت داشتند به اتهام همدستی با یاغیان ایل بهمئی به اجبار به میان ایلات قشقایی کوچانید. شیرازه این قوم به‌علت این جابجایی و مهاجرت اجباری از هم گسست، به‌طوری‌که قادربه پرداخت مالیات به دولت نبودند، صادق خان زند آنان را تحت فشار قرارداده که سازمان جدیدی از خود بنا نهند ورنه آنان را جزو ایل بهمئی که بخشی از آنان سرنوشت مشابهی با طایفه طیبی داشتند در می آورد.

طیبی ها برای اینکه زیر سلطه و طایفه غیرخودی قرار نگیرند سازمان کوچکی تشکیل دادند و قنبرنامی از طایفه قنبری را که از بومیان منطقه و به لنده ای مشهوربود، رئیس خود کردند.

پس از قنبر پسرش رشیدخان به کلانتری رسید. می‌گویند وی مردی ستمگرونسبت به رعایا بدرفتار بود. به‌ همین علت سران طایفه ها با او هم پیمان شدند و با همدستی ابول خان پسرملامحمد قنبری پسرعموی او، درحالی که در قلعه خوددردشت(ده خان)قنبری منطقه موگرمان خوابیده بود به دست تفنگچیان خودکه از روسای طوایف تامحمودی و تامحصعلی بودند کشته شد و خانواده او جمعا قتل عام شد. قبور آنان درروستای موگرمان در محلی بنام مورجن دارد موجود است.

با قتل رشیدخان ابول خان در حدود 1208قمری به ریاست ایل طیبی انتخاب میشود. میگویند درزمان ابول خان طوایف ایل طیبی ازارزش اجتماعی خوبی برخوردارشدند. پس ازمدتی ابول خان به هواداری از بویراحمدی‌ها بانوئی ها(درزمان محمدطاهرخان بویراحمدی) در منطقه پهنالی لی(سادات کنونی)کشته شد و شهباز پسرش جانشین پدرگشت.

3.
تقسیم طیبی به گرمسیر و سردسیر

در زمان کلانتری شهبازخان، میان اووبرادرش محمدخان برسرمقام کلانتری اختلاف به میان امده که درنتیجه ایل طیبی با وساطت علی محمدخان کلانترایل بویراحمدگرمسیری که مادرش دختر ابول خان طیبی بود به دوبخش سردسیری و گرمسیری تقسیم شد. بخش سردسیری که در این زمان بنام طیبی سرحدی یا سردسیری نامیده میشود و به کلانتری شهباز خان و طیبی گرمسیری در تصرف محمد خان قرارگرفت.

طوایف مهاجر ایل طیبی

1ـ تاج الدین طیب، عالی طیب،  سلیمان شهرویی در نواحی خوزستان (بهبهان ، رامهرمز، زیدون، تشان ، حیات اباد، دودانگه، کردستان علیا، کردستان سفلی ، قالند1و2و3 ، ایذه، کوه سیاه، عالی طیب، گرو،  کوی آبلش ، گلگه زار، سرجوشر، چهاردهی، آهنگران ، منصوربیگی ومنصوریه و خانوادهایی از طایفه کرایی زندگی می‌کنند

2ـ چهارروسایی های ساکن حیات داود ازتوابع گناوه بوشهرکه از لیراوای‌های کهگیلویه هستنئد

3ـ طیب لوها در تیره کشکولی بزرگ ایل قشقایی زندگی مکینند از ایل طیبی کهگیلویه هستند که قشلاق آنهاماهورمیلانی وییلاقشان اردکان (سپیدان فارس)است.

4ـ خانوارهایی معروف به طیب لوها در تیره دره شوری ایل قشقایی زندگی مکینندکه طیبی ها در این تیره زندگی می‌کنند. ییلاق طیبی های مذکورکوه پشته نزدیک سمیرم اصفهان است و قشلاق آنها فیدویه وگرمشت است. قشلاق کرایی ها بیضای فارس است وییلاق کرایی ها پشت بند خنج است....

ادامه دارد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* به نقل از وبلاگ آقای برزگر: http://hbarzegar.blogfa.com/post/16